مفهوم «اصل احتیاط» و جایگاه آن در مسئولیت مدنی

نویسندگان

علی عباس حیاتی

چکیده

«اصل احتیاط» یکی از اصول مهم حقوقی است که در دهه های اخیر حقوقدانان از آن سخن به میان آورده اند و قوانین داخلی و بین المللی و رویۀ قضایی بعضی از کشورها را تحت تأثیر قرار داده است. ضرورت حفظ محیط زیست و حیات انسانی باعث گردید، خردمندان در پی احتراز از خطرات احتمالی باشند که ممکن است در اثر اقدامات بی باکانة بشر امروزی به بار آید. این نگرانی، بیشتر از آنجا ناشی می شود که توسعۀ ظاهری پاره ای از علوم در حوزه های صنعت، پزشکی، غذایی، کشاورزی و ... همگان را متحیر و به نتایج حاصل از آن مفتون کرده است. در این میان، هستند دانایانی که نگاه آنان معطوف به افق های دوردست است و از این تصرفات لجام گسیخته، در محیط زیست و حیات انسانی، بیمناک گردیده اند. اصل احتیاط مهار اطمینان بخشی است بر این اقدامات مخاطره آمیز تا که شاید حیات بر روی این کرۀ خاکی با خطرات جدی مواجه نگردد. ازاین روی، ضرورت پیشگیری از خطر، محدود به خطرات حتمی که خسارات قطعی در پی داشته نگردید بلکه گفته شد، حتی در مواردی که از نظر علمی و فنی این اطمینان حاصل نشده است که نتیجۀ پاره ای اقدامات زیان بار نیست، بر اساس اصل احتیاط باید حداقل در مواردی که خسارات احتمالی ناشی از آن اقدام، سنگین و جبران ناپذیر است، اقدام مقتضی در جهت احتراز از آن خسارات به عمل آید. به همین سبب، کم کم باید، شاهد این تحول اساسی در قلمرو مسئولیت مدنی بود که «مسئولیت پیشگیرانه» جایگزین «مسئولیت جبرانگرانه» شود.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

مطالعۀ تطبیقی کارکردهای دوگانۀ اصل احتیاط در مسئولیت مدنی

با پیشرفت تکنولوژی، تولید محصولات و ایجاد فعالیت‌های جدید، گاه جامعه در معرض خطرهای جدی قرار می‌گیرد که در صورت وقوع آن‌ها باید هزینه‌های هنگفتی را صرف جبران خسارت وارد‌شده کرد. گاه حتی خسارت ایجاد‌شده غیرقابل جبران خواهد بود. در جلوگیری از چنین خطرهایی، از اصلِ احتیاط و اتخاذ اقدامات احتیاطی سخن به‌میان آمده است. این اصل در دهه‌های اخیر در قوانین داخلی، اسناد بین‌المللی و رویه‌های قضایی به‌کار ...

متن کامل

جایگاه اصل احتیاط در حمایت از محیط زیست دریایی

اصل احتیاط از مهمترین اصولی است که در پرتو حقوق بین‌الملل محیط‌زیست توسعه‌یافته است و از آن به‌عنوان یکی از ارکان مهم بازدارندگی یاد می‌شود. بر اساس اصل مذکور، دولت‌ها تنها زمانی می‌توانند به عملی اقدام نمایند که عمل آن‌ها علت تامه ورود خسارت غیرقابل جبران به محیط زیست طبیعی تلقی نگردد. یکی از مهمترین مخاطرات زیست‌محیطی آلودگی دریاها و اقیانوس‌ها است. لذا این سوال مطرح می شود که اساسا اصل احتیا...

متن کامل

مفهوم و قلمرو مسئولیت مدنی داوران

در کنار دستگاه قضایی، از مراجع رسیدگی به دعاوی ،« نهاد داوری » در اکثر نظام های حقوقی شناخته شده است. در برخی کشورها قضات در مقام رسیدگی به دعاوی به طور مطلق یا محدود، مسئولیتی برای جبران خسارت وارده به طرفین دعوا ندارند. در حقوق ما نیز قضات تحت شرایط خاصی وفق اصل 171 قانون اساسی، اگر در راستای رسیدگی موجب ورود ضرر به اصحاب دعوا شوند و منشا ورود ضرر اشتباه یا قصور قاضی باشد، مسئولیتی برای جبران...

متن کامل

مفهوم خطا و نقش آن در ساختار طبقه بندی مسئولیت مدنی

Concept of delict(Tort) in Roman Law on the base of Deontology as a ethical theory is recognized in the concept of  breach of first Duty and structure of category in this legal system is formed on the base of Obligation and Responsibility as a secondary of breach of first Obligation.in contrast in Common Law and Jurisprudence, concept of Tort in accordance to ethical theory of teleology is...

متن کامل

احتیاط؛ اصل عرفی در اتحادیۀ اروپایی؟

اصل احتیاط از هنگام ظهور در سپهر حقوق بین‌‌الملل تا به امروز، موضوع بحث‌‌های مفصل میان دکترین بوده است. عبارت‌‌پردازی‌‌های متفاوت از اصل و انعکاس آن در اسناد بین‌‌المللی با خصوصیت الزام‌‌آوری متفاوت، سبب شده است که تقریب آرا حاصل نشود. مطالعة ادبیات مرتبط با موضوع بر نقش خاص اتحادیة اروپایی و دول عضو آن در قوام هرچه بیشتر اصل مهر تأیید می‌‌زند؛ نقشی که تنها به مواضع جانبدارانه از اصل در دعاوی ب...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
پژوهشنامه حقوق اسلامی

ناشر: دانشگاه امام صادق(ع)

ISSN 2251-9858

دوره 15

شماره 40 2015

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023